Biogipuzkoa Osasun Ikerketa Institutuko Bioingeniaritza Birsorkuntzan eta Minbizian taldea buru den lan batean, Max Planck Institutuarekin lankidetzan, 3D bioingeniaritzako matrizeetan oinarritutako eredu bat garatu da, minbizi-zelula “lokartuak” ikertzeko aukera ematen duena. Lan honetan Bioingeniaritza Birsorkuntzan eta Minbizia eta Bularreko Minbizia taldeeetako Unai Heras, Andrea Abaurrea, Maria Caffarel eta Amaia Cipitria ikertzaileek parte hartu dute Onkologikoko, EHUko eta Alemaniako hainbat erakundetako ikertzaileekin batera. Lan berri hau Science Advances aldizkarian argitaratu da.
Tumoreak kirurgikoki erauzten direnean, gorputzeko beste atal batzuetan berragertzen dira askotan, baita jarraipen tratamenduak egin ostean ere. Berragerpen horren arrazoi nagusietako bat da minbizi-zelula batzuk latentzia-egoeran sar daitezkeela, lo edo atseden baten antzera, eta horrek aukera ematen diela tratamenduetatik bizirik ateratzeko eta geroago berraktibatzeko. Fenomeno horrek zelula latente horiek detektatzearen eta aztertzearen garrantzia nabarmentzen du, batez ere minbizitik libre diruditen gaixoengan, haien presentziak berrerortzeak ekar ditzakeelako.
Ikerketa honetan, ikertzaileek 3D bioingeniaritzako matrizeak erabili dituzte minbizi-zelulak latentzia-egoera horretan sartzera bultzatzen dituzten baldintzak simulatzeko, organismoan gertatzen dena imitatuz. Ikuspegi horren bidez, zelula horiek tratamenduekiko duten erresistentzia frogatu da. Gainera, P-ERK proteinaren maila baxuak eta P-p38 maila altuak baieztatu dira; beste ikerlari batzuek ere aztertu zituzten markatzaile horiek, eta ikerketa honetan ere ikusi dira.
Aurkikuntza aipagarri bat izan da FHL2 proteinaren garrantzia prozesu honetan: zelularen nukleora mugitzen da, inguratzen duen matrizearen zurruntasunak gidatuta, eta beste proteina bat, p21, aktibatzen du, zelulak inaktibo mantentzen lagunduz. Ikertzaileek ikusi dutenez, FHL2 proteinaren adierazpena murriztean, zelula latente horiek kimioterapiaren aurrean zaurgarri bihurtzen dira. Aurrerapen horiek oso garrantzitsuak dira; izan ere, laborategian tratamenduarekiko erresistenteak diren minbizi-zelula latenteak detektatzeko eta aztertzeko aukera ematen dute, eta, horri esker, etorkizunean pazienteen zelulek sendagaiei nola erantzuten dieten azter daiteke, minbiziaren berrerortzea prebenitzen lagunduz.
Ikerketa-taldearen hitzetan, “Ilusio handia egiten digu lan hau partekatu ahal izateak, eta itxaropenez betetzen gaitu etorkizunean gure ereduetan pazienteen zelulak ikertu ahal izateko eta, horrela, estrategia terapeutiko pertsonalizatuak diseinatu ahal izateko”.
Lan hau hainbat erakunderen laguntzari esker egin ahal izan da: Zientzia eta Berrikuntza Ministerioa; Minbiziaren Aurkako Espainiako Elkartea Fundazio Zientifikoa; Instituto de Salud Carlos III; Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza eta Osasun Sailak; IKERBASQUE, Deutsche Forschungsgemeinschaft, International Max Planck Research School, Helmholtz Association, Federal Ministry of Education and Research, Bavarian ministry of economic affairs, energy and technology.